Big data zijn een zegen

                                                                                              
Online worden enorm veel gegevens van ons verzameld: big data. Over wat we schrijven op sociale media, onze zoekopdrachten, wat we kopen, welke sites we vaak bezoeken. Dat voelt eng, maar kan ook handig voor ons zijn. Sander Klous onderzoekt hoe zowel de samenleving als het bedrijfsleven maximaal kan profiteren van big data.  

Zijn big data nu een vloek of een zegen? Het antwoord is volgens Sander Klous niet zwart of wit. “Of ze een vloek of een zegen zijn, hangt af van de manier waarop we ermee omgaan.”

De voor- en nadelen
Zeker is dat big data en de bijbehorende algoritmes ons leven gemakkelijker maken. Zo zorgen navigatiesystemen ervoor dat we (meestal) efficiënt van A naar B komen; zoekmachines geven ons binnen een paar klikken veel meer informatie dan een vijftigdelige encyclopedie ooit kon doen.  
Maar algoritmes brengen ook risico’s met zich mee. Neem het risico van de filterbubbels: een algoritme bepaalt welke informatie je als gebruiker te zien krijgt, gebaseerd op data over jouw klikgedrag en zoekgeschiedenis. Hierdoor krijg je vrijwel geen informatie meer voorgeschoteld die tegen je eigen standpunten ingaat. Met als risico dat je andersdenkenden steeds minder goed begrijpt. Er ontstaat meer spanning en polarisatie. Ook werken algoritmes niet altijd goed: het vakantieappartement dat je net geboekt hebt, krijg je daarna op bijna iedere site die je bezoekt, weer te zien. En wat te denken van algoritmes die ongemerkt je stemgedrag proberen te beïnvloeden? 

In goede banen leiden 
“We zitten in de fase waarin deze ontwikkelingen nog zo nieuw zijn, dat regels en standaarden ontbreken” aldus Sander. “Er moet hard gewerkt worden om wet- en regelgeving op te stellen, zodat algoritmes kunnen worden gecontroleerd. Net zoals jaarrekeningen gecontroleerd kunnen worden door accountants.” Wel is de controle van een algoritme veel complexer dan die van een jaarrekening. Er zijn zoveel partijen bij betrokken: de systeemontwikkelaar die het algoritme ontwerpt, de partij die de data verzamelt, de partij die deze analyseert, de partij die de data beheert in de Cloud… “De grote uitdaging is ervoor te zorgen dat al die partijen goed samenwerken”, zegt Sander. En dus niet allemaal op hun eigen eilandje zitten. Hij is niet per se optimistisch: “Het is zo complex dat ik niet weet of we in staat zullen zijn deze technologie in goede banen te leiden. Vooral omdat we willen profiteren van alle positieve kanten ervan en de wet- en regelgeving dus niet zo belemmerend moet worden dat we nog weinig met deze technologie kunnen.”  

Menselijke aspecten 
Sander Klous is naast in de techniek ook geïnteresseerd in de menselijke aspecten van deze technologie. Zo heeft hij net een subsidieaanvraag de deur uitgedaan voor nieuw onderzoek naar de behoefte aan uitleg van mensen die met de gevolgen van algoritmes te maken krijgen. Een voorbeeld: het algoritme van een bank identificeert je als fraudeur. Je ontvangt vervolgens het bericht dat je geen bankrekening krijgt. Welke uitleg wil je dan krijgen? En welke waarborgen kan de bank je geven dat de informatie die het algoritme genereert, betrouwbaar is? Waar heeft de medewerker van de bank die jou moet informeren behoefte aan, of een rechter die moet beoordelen of alles op de juiste manier is verlopen?  

Bijdragen aan de samenleving 
Zijn werk geeft hem veel voldoening, omdat het “daadwerkelijk invloed heeft op de gemiddelde burger”. Dat was ooit anders. Bijvoorbeeld toen hij vijftien jaar lang als natuurkundige in Geneve meewerkte aan experimenten die onder andere hebben geleid tot de ontdekking van het Higgs-deeltje. Hoewel hij het een “geweldige ervaring” vond, vond hij het jammer dat dat fundamentele werk betrekkelijk weinig invloed had op het leven van alledag. Hij maakte de switch naar zijn werk in de big data. Hij hoopt eraan bij te dragen dat ze een zegen zijn. Voor het bedrijfsleven en de samenleving. 

Dit is een artikel uit VANDAAG magazine. 
Meer lezen over zingeving en levenskunst? Neem een abonnement.
Slechts € 12,50 / 4 nummers!  

Tekst: Kirsten Donders-Lindeboom