'Bij de pakken neerzitten, daar heb ik geen talent voor'

 

Een grappenmaker is hij niet, maar Op1-presentator Charles Groenhuijsen put hoop uit zijn blik op wat er wél goed gaat.

Wat is hier in godsnaam aan de hand? Dat dacht Charles Groenhuijsen toen hij na 23 jaar Verenigde Staten weer in Nederland neerstreek. De nuchtere Fries trof landgenoten die mopperden op de overheid, politiek en alles wat ‘slecht geregeld’ was. Maar met Amerika in zijn achterhoofd constateerde hij dat we niks te klagen hadden.

Tijd voor goed nieuws
Zelf was hij in 2006 net ontslagen bij de NOS vanwege een voor de hoofdredactie onwelgevallige e-mail. Om zichzelf en anderen een hart onder de riem te steken, vond hij het tijd voor goed nieuws. Hij schreef Leve Nederland over het welvaren van ons land. En onlangs verscheen zijn boek Alles gaat voorbij. Zelfs Donald Trump. Is dat geen dooddoener? Niet voor Charles. In de loop der jaren, door schade en schande wijzer wordend, smeedde hij dat inzicht om tot een levenshouding.

Richt je op de lange lijnen
Mensen kunnen zich volgens hem moeilijk voorstellen dat er veel goed gaat in de samenleving. Ze zijn geneigd zich op de korte termijn te richten, zeker als ze de media volgen. Ook vinden ze het lastig om meer dan één verhaallijn te volgen. “Dus houdt iedereen het bij de vaststelling dat Trump gek is. Ik vind Trump ook niks, want ik hou van Amerika, maar hij ontneemt mij niet het geloof in de politiek. Draai die volumeknop van circus Trump nou eens terug en kijk breder. De ontwikkelingen lopen permanent door, Trump gaat voorbij.” Zo is Amerika in de loop van de 21e eeuw steeds progressiever, veelkleuriger en duurzamer geworden, concludeert hij in zijn nieuwste boek.

Zijn gezonde verstand houdt hem staande
Een moedeloos makend nieuwsbericht of politieke rel? Charles verlegt zijn blik naar statistieken en onderzoeksresultaten om vast te stellen dat we nog altijd de juiste koers varen. Hij is geen ‘grappenmaker’ of ‘vrolijkerd’. Maar: “Bij de pakken neer zitten, daar heb ik geen talent voor.”

Waar hij zich wel zorgen over maakt
Zijn grootste zorg is het veranderende klimaat. “Dat kan ik niet wegredeneren. Toch hadden we daarmee honderd jaar geleden een veel groter probleem gehad. Nu worden volop technologieën voor de opslag van energie ontwikkeld.” Er is nog een reden om optimistisch te zijn. “Kijk eens wat er op de puinhopen van twee wereldoorlogen is ontstaan. De Navo, Europese Unie, Verenigde Naties en andere organisaties. Die internationale samenwerking is fascinerend. En Trump heeft dan wel het Parijse klimaatakkoord opgezegd, de andere landen gaan door. Zelfs in Amerika houden staten en grote bedrijven eraan vast.”

“Zet eens een denkbeeldige stap naar achter om te zien waarover je je precies opwindt”

Ontleen hoop aan wat je ziet
“Kijk gewoon om je heen en ontleen hoop aan wat je waarneemt.” Dat is volgens hem geen kwestie van jezelf moed inpraten. Thuis ziet hij een vrouw waarmee hij nog altijd gelukkig is ondanks een 25-jarige tv-carrière. “Dat is statistisch gezien uitzonderlijk. We hebben drie hartstikke leuke kinderen en wonen op een mooie plek. Ik voel me een gefortuneerd mens.” Als we moeite doen om die feiten vast te stellen, volgt het optimisme vanzelf, is het idee. En vervolgens de moed om eventuele problemen met bijvoorbeeld gezondheid of relaties aan te pakken.

 

                                                             

Stapel je zorgen niet
“Zet eens een denkbeeldige stap naar achter om te zien waarover je je precies opwindt.” Is er reden toe? Zet dan nog een stap en kijk hoe structureel dit probleem is in de wereld om je heen. Is het echt zo erg, bijvoorbeeld in vergelijking met andere mensen, steden of landen? Vaak valt het mee.”

Charles geeft toe dat het hem niet altijd lukt om afstand te nemen, als voormalig driftkikker blijft hij oefenen. De opvoeding van zijn kinderen heeft hem daarbij geholpen. Hij herkende zichzelf in hen. “Ik besefte dat ik de verantwoordelijkheid voor hun pubergedrag naar me toe trok door er kwaad over te worden. Door ze duidelijk te maken dat ze ook voor ander gedrag kunnen kiezen, legde ik die verantwoordelijk weer bij hen.”

De methode is geen medicijn tegen iedere tegenslag. “Als je op je vijfenveertigste de diagnose Alzheimer krijgt, kan ik weinig zeggen. Dat is meer dan akelig. Maar ga je zorgen over de wereld om je heen niet stapelen. Mensen zien vaak én klimaatproblemen, én die vreselijke, sociale media én de politicus die ze verafschuwen. Dat gaat maar door totdat ze hun vertrouwen verliezen.”

Een boek tegen bitterheid
“Kijk nou eens om je heen.” Hij maakt een armzwaai naar de andere tafeltjes waarvandaan een druk geroezemoes opstijgt. “Natuurlijk zijn er mensen die zich niet verbonden voelen, maar daar kun je alleen zelf iets aan veranderen. Zoek anderen op, ga bij een koor of veeg op zaterdag bladeren langs de grachten.”

Zijn professionele dieptepunt in 2006 was zo’n moment dat hij zichzelf ‘eruit moest schoppen’. “Ik kreeg bij mijn ontslag veel negativiteit zoals leugens over me uitgestort. Karaktermoord en een echte dreun, ook omdat het zo publiek was. Het stond op alle voorpagina’s. Mensen spraken me erop aan op straat, dat vond ik heftig. De rechter gaf me uiteindelijk gelijk en toch was ik geneigd te zwelgen in het onrecht. Daar moet je iets mee anders zak je in bitterheid weg. Daarvoor had ik naar een therapeut kunnen gaan, maar een boek schrijven leek me productiever.” Hij dwong zichzelf iedere ochtend om half negen achter de computer te kruipen en begon aan Leve Nederland.

Soms wordt zijn positiviteit bespot. Ook zou hij deel uitmaken van een complot dat de minder rooskleurige waarheid probeert te verhullen. “Die complotdenkers blokkeer ik direct op sociale media.”

De jeugd boekt nog altijd vooruitgang
De koning van de relativering vreest niet voor de toekomst van de jeugd. Die boekt nog altijd vooruitgang en is beter geïnformeerd dan ooit. “En pubers doen al twintig eeuwen stomme dingen, dat zal niet veranderen. Mijn dochter van vijfentwintig belde me onlangs. Of ze een pensioenregeling moest afsluiten. Ik zag haar weer even als zestienjarige en wat ze toen allemaal uithaalde. Die momenten waarop ik dacht: dit kan niet waar zijn. Ik moest inwendig grinniken. Het gaat voorbij.” Voor de gemiddelde jongere is seksuele geaardheid of huidskleur helemaal geen heet hangijzer. “In Amerika hoef je ook niet bij ze aan te komen met anti- homopropaganda.” Het is een hoopvolle ontwikkeling die het land in een rap tempo progressiever maakt, betoogt Charles in zijn nieuwe boek. Ook hierin ziet hij een langetermijntrend. “Ik groeide op in de jaren zestig op het Friese platteland. Er kwamen twee homo’s bij ons in het dorp wonen, kappers, lekker cliché. Ik schaam me met terugwerkende kracht kapot voor de manier waarop we toen over die mannen spraken. Ik ga het niet herhalen, heel akelig. Dat was twee generaties geleden.”

De magie van zachtaardigheid
“Het is kletskoek dat we niet geneigd zijn tot het kwaad. Natuurlijk doen mensen soms slechte dingen, door omstandigheden of gebreken.” Maar, zegt hij, in Amerika is aan de hand van onderzoek goed te zien dat ex-gedetineerden minder snel in de fout gaan als ze goed behandeld zijn tijdens hun gevangenschap. “Er is nu een prachtig programma dat gevangenen inzet bij het temmen van wilde paarden. Om de dieren te disciplineren heb je veel geduld, liefde en respect nodig. Precies wat deze gedetineerden vaak zelf tekort zijn gekomen. Ze waren gewend er gelijk op te slaan en zien nu de magie van zachtaardigheid, een enorme overwinning. En hoopvol.”

Hoop en vooruitgang
Het goede in de mens was ook wat president John Kennedy benadrukte, vertelt Charles. De Amerikaan was voor hem het eerste symbool van hoop en vooruitgang. “Stel je voor, vlak na de oorlog en de karige, saaie jaren vijftig kwam hij met een optimistisch boodschap. Als gemeenschap dromen verwerkelijken. Denk aan zijn beroemde uitspraak over het maanlandingsprogramma: ‘We hebben besloten om naar de maan te gaan. Niet omdat het makkelijk is, maar omdat het moeilijk is.’ Dit gaat over zelfontplooiing als mens. Ik gebruik die uitspraak in mijn theaterprogramma. In anderhalf uur zien de toeschouwers waar het leven, voor mij tenminste, over gaat. Als ik iets van dát optimisme kan overdragen, heb ik mijn doel misschien wel bereikt.”

Dit is een artikel uit VANDAAG magazine.
Meer lezen over zingeving en levenskunst? Neem een abonnement.
Slechts € 12,50 / 4 nummers!

Tekst: Jolanda Breur
Fotografie: Janita Sassen