Creativiteit is (g)een kwestie van geluk

 

Ieder mens is creatief. Toch durft niet iedereen erop te vertrouwen. Creativiteit ligt vaak verscholen onder een stapeltje mentale dekens. Hoog tijd voor een grote schoonmaak.

Wat is creativiteit nu helemaal? 
Creativiteit is een ongrijpbaar begrip. Het lijkt voorbehouden aan excentrieke mensen met piekhaar, aan kunstenaars, tekenaars, muzikanten of aan fancy reclametypes met veel poeha. Maar het is gewoon een eigenschap is die ieder mens bezit. We hebben creativiteit nodig om te kunnen omgaan met veranderingen en om ons onafhankelijk te voelen.  
Maar wat is het nou helemaal? Google het woord en je vindt 30 verschillende definities. Ik kies voor deze: “Creativiteit is het vermogen om iets – de wereld, een probleem – op een nieuwe manier waar te nemen en tot oplossingen te komen. Creativiteit bestaat uit twee delen: denken én doen, ofwel nieuwe ideeën omzetten in realiteit.” De combinatie van fantaseren en pragmatisch uitvoeren is allesbepalend. Een idee omzetten in een actie maakt namelijk dat je kunt veranderen. Het is niet voor niets dat mensen die hun gedachten niet tot uitvoer (kunnen) brengen vaak beweren dat ze niet creatief zijn.  

Door creativiteit je doel bereiken 
Een tijdje geleden ontmoette ik Alex Bogusky tijdens een marketingcongres in Boston. Alex is de meest bekroonde creative director van de Verenigde Staten. Hij heeft talloze baanbrekende reclamecampagnes voor bekende merken bedacht (en uitgevoerd!) en was een drijvende kracht achter Al Gore’s klimaatveranderingsinitiatief An Inconvenient Truth. Hij vertelde, gek genoeg, dat zijn geest helemaal niet zo vrij en creatief is. De creatief der creatieven gaat juist heel berekenend te werk. Hij beschouwt creativiteit als een proces waarmee hij een doel wil bereiken.  

Tijdens dit proces gebeurt er van alles.  

• Er borrelen leuke herinneringen op 
• Er komt kennis bovendrijven 
• Er ontstaan nieuwe inzichten 
• Er wordt informatie naar binnen gewerkt 
• Er komt inspiratie vrij 

Maar er gebeuren ook minder florissante dingen.  

• Het doel kan veranderen 
• Twijfel slaat toe  
• De geest kan blokkeren 
• Er duiken nare ervaringen op 

De twijfel slaat toe 
Vrijwel iedereen die creatief probeert te zijn, herkent de bulletpoints. Ze komen vanzelf je hersenen binnendrijven. Net als je denkt ‘wow, wat een goed idee’, begint twijfel te knagen. Het is een natuurlijk proces, waar je doorheen moet. Het is alleen spijtig dat twijfel het vaak van het goede idee wint.  

Angst en onzekerheid smoren het creatieve brein 
Wetenschappelijk onderzoek heeft decennia geleden al laten zien dat zelfvertrouwen en creativiteit hand in hand gaan. Een gebrek aan zelfvertrouwen leidt vrijwel direct tot een gebrek aan creativiteit. Angst en onzekerheid zijn fnuikend voor creativiteit en zelfvertrouwen. Ze smoren het creatieve brein. En zo zijn er nog een paar mentale dekentjes die verstikkend werken: gebrek aan nieuwsgierigheid, aan energie, slaap en veerkracht.  

 

Bezem die verstikkende dekentjes uit je bovenkamer 
Met hulp van een aantal deskundigen heb ik 6 beproefde schoonmaakmiddelen gedestilleerd.  

1. Goed slapen
Slaapdeskundige Maarten Bijma van FitzMe legt uit dat vermoeidheid een directe connectie heeft met creativiteit. Wie niet voldoende rust, wordt minder creatief. Een goede nachtrust, van minimaal zeven en maximaal negen uur, spoelt je brein letterlijk schoon.  

2. Veel bewegen
Als je je inspant, adem je zwaarder en sneller waardoor er meer zuurstof in je hersenen komt. De prefrontale cortex gedijt daar goed bij, vertelt Ans Withaar, directeur van trainingscentrum Essenburgh. Creativiteit zetelt in dat voorste deel van de hersenen, en zelfvertrouwen. Door intensief te bewegen activeer je neuronen die wel raad weten met die klamme dekentjes. Wanneer je brein op volle toeren werkt, ga je sneller in oplossingen denken. Je wordt ook veerkrachtiger. 

3. Voed nieuwsgierigheid
De ongebreidelde creativiteit van een kleuter is bij een dertiger ver te zoeken. Laurens Knoop, directeur van The School of Life, heeft erover geschreven. Hij merkte dat een volwassene meer op zekerheid leunt en vertrouwt op wat hij heeft. Hij is niet meer zo nieuwsgierig naar het onbekende en leeft sterk op de automatische piloot.  

Dat patroon kun je doorbreken, zegt Laurens. Probeer je bijvoorbeeld niet te veel te laten leiden door de mening van anderen en sluit vriendschap met mensen die totaal anders zijn dan jij. Durf jezelf gewoon eens te verrassen en van mening te veranderen. Daar word je creatiever van, en blijer.  

4. Benader creativiteit met een zakelijke blik
Creativiteit is een proces waarin bewust en onbewust van alles gebeurt. Ratio en gevoel strijden geregeld om voorrang. Om creativiteit te laten winnen, kun je het zakelijk aanpakken. De handelswijze van Alex Bogusky vind ik heel herkenbaar. Je schrijf alles op wat je meemaakt en wat er in je opkomt. Vervolgens pak je een zwarte marker en kras je alle sombere, drempelverhogende, aarzelende, onzekere, negatieve gedachten door. Uit wat overblijft kies je het beste idee en dat voer je uit. Zonder verder na te denken.  

5. Geef elkaar de ruimte
Op het trottoir ligt een berg sneeuw. Mensen krijgen in eensplit second verschillende ingevingen. De een wil er een pop van maken, de ander een iglo en weer een ander wil ervan afglijden. Dat de ene oplossing geslaagder zou zijn dan de andere boeit niet, vertelt leiderschapscoach Ineke Hilhorst. Er bestaat in feite geen goed of fout. Jij bent jij, met jouw creatieve gedachten en daar mag je gewoon op vertrouwen. Doe je ding en laat anderen hun ding doen. Negeer het ‘oordeel’ van derden en spreek geen oordeel uit over wat anderen verzinnen. Hoe meer we van elkaar vinden, hoe meer angst en onzekerheid we ontwikkelen, met alle gevolgen van dien. 

6. Find the sweet spot 
Probeer eens te achterhalen wat je nodig hebt om je goed te voelen. Een mens is namelijk productiever en creatiever wanneer hij zich goed voelt. Find the sweet spot, is het advies van Sven Rickli, strategisch directeur en werkgeluk-deskundige van NoLost Capital.  Zodra je weet waar jij blij van wordt, liggen zelfvertrouwen en creativiteit binnen handbereik. Word je blij van tekenen, ga tekenen. Word je blij van sport, ga sporten. Maakt natuur je blij, ga de natuur in. Als je doet waar je blij van wordt, zul je merken dat je tevredenheid groeit, waardoor je meer diepgang en geluk ervaart, creatiever wordt en minder last hebt van verstikkende mentale dekens.  

 
Eén grote familie 
Zelfvertrouwen, geluk, nieuwsgierigheid en creativiteit zijn familie van elkaar en werken voortdurend op elkaar in. Wie blij is, wordt creatiever en wie creatief is, wordt blijer, veerkrachtiger, oplossingsgerichter en veranderingsgezinder. Dus hup, weg met die dekens. Kies voor creativiteit en zet al die leuke ideeën maar eens om in realiteit. Denk en doe. Veel geluk!  

Dit is een artikel uit VANDAAG magazine.
Meer lezen over zingeving en levenskunst? Neem een abonnement.
Slechts € 12,50 / 4 nummers.

Tekst André Bisschop