Dit was een uitlaatklep van opgekropte woede

Dit was geen demonstratie, maar een uitlaatklep van opgekropte woede 

De sfeer was akelig, op het plein voor het parlement. Een paar honderd mensen, voornamelijk voetbalsupporters, hadden zich verzameld in Londen om het standbeeld van Winston Churchill te ‘beschermen’. Ze scandeerden dat witte levens er ook toe doen. En gooiden flessen naar politieagenten. Even verderop, op Trafalgar Square, stonden honderden Black Lives Matter-demonstranten hun gal te spuwen over de politie. Vaak centimeters van het gezicht van agenten verwijderd. Om er als journalist tussen te lopen, voelde onprettig. Zo’n beladen sfeer had ik nog nooit meegemaakt. 

Woedende acties trekken de meeste aandacht

Dit had weinig meer met demonstreren te maken, maar veel meer met een uitlaatklep van opgekropte woede. Er doken ineens spanningen op in de Britse samenleving die normaal amper aan de oppervlakte verschijnen. Tegelijk moet je je realiseren dat groepen die bereid zijn geweld te gebruiken, de absolute uiteinden zijn van het spectrum. En dat zij een nauwelijks noemenswaardige minderheid in het land vormen. Maar ze trekken met hun acties wel de meeste aandacht. Want ja, er waren ook duizenden vreedzame demonstranten. Die met de beste bedoelingen van de wereld aandacht wilden vragen voor het maar niet-verdwijnende racisme-probleem in westerse samenlevingen.

Eindelijk gerechtigheid?

De racisme-discussie laat zien hoe weinig een debat opschiet als de uitersten het beeld domineren. Hetzelfde was te zien toen in Bristol het standbeeld van slavenhandelaar Edward Colston werd neergetrokken. Een ziedende menigte sprong op het beeld en kieperde het vervolgens in de rivier. Veel Black Lives Matter-demonstranten juichten dit van harte toe. Eindelijk gerechtigheid in het straatbeeld. De tijd dat de Britten de donkere kant van hun koloniale verleden negeren, en hoofdrolspelers uit die tijd nog altijd eren met standbeelden, moet afgelopen zijn. 
Er ontstonden websites met omstreden beelden die neergetrokken moesten worden. Zelfs Ghandi werd beklad. Daardoor nam de sympathie voor hun belangrijke boodschap af. Veel Britten voelden ongemak bij het op deze manier schoon schip maken. 

Hét moment om meer bewustzijn te creëren

Het recht in eigen hand nemen levert conflict op. Terwijl dit juist hét moment is om door te pakken. Om meer bewustzijn te creëren bij voornamelijk witte Britten die zich onvoldoende realiseren hoeveel racisme er nog altijd is. Als je zelf nooit hebt gevoeld hoe het is om gediscrimineerd te worden, is het moeilijk om in te schatten hoe groot het probleem daadwerkelijk is. Daarvoor is meer begrip nodig, meer gesprek en zo min mogelijk confrontatie. 

Leiders nodig die bruggen slaan

Maar, zeggen de voorstanders van het neertrekken van standbeelden, alleen bij zo’n actie zorg je dat er debat op gang komt. Anders blijft het een slapende discussie die maar niet tot een bevredigende conclusie leidt. Dat is zeker waar. Maar op zo’n moment heb je leiders in deze bewegingen nodig die in staat zijn om óók die brug te slaan. In de geest van een ander standbeeld op het plein voor het Britse parlement: Nelson Mandela. 

Dit is een column uit VANDAAG magazine. 
Meer lezen over zingeving en levenskunst? Neem een abonnement.
Slechts € 12,50 / 4 nummers!