'Ik hoop dat we minder polariseren'

Onbewust creëren we vaak een wereld met gelijkgestemden om ons heen. Martine Mussies stapte uit haar linkse bubbel en zocht verbinding met extreemrechts.

“Twee jaar geleden organiseerde mijn vriendin ‘The Bubble’, een grote conferentie in Helsinki, Finland. We hebben daar eindeloos grapjes en gedachtenspinsels over gehad, over hoe The Bubble een bubbel was van kunst, muziek, theater én wetenschap. Maar achteraf gezien waren het geen grapjes. Ik leefde – en leef nog steeds – echt in een bubbel. Daar ben ik me nu veel bewuster van en dat is goed, want dat geeft me een meer realistisch beeld van de maatschappij waarin ik leef. Ik moet alleen oppassen dat ik niet treurig of cynisch word.

Gemeenschappelijk

Een goede vriendin is jarenlang politiek actief geweest aan de rechterkant van het spectrum. Eerst VVD, later Forum voor Democratie. Zo rechts als ik links ben, maar dat is nooit een probleem geweest. Wat we gemeenschappelijk hadden was onze aversie tegen onverschilligheid.

Verbijstering

Het moment dat ik me realiseerde dat ik in een bubbel zat, was na de vorige verkiezingsuitslag. Ik was verbijsterd. Bijna iedereen die ik ken heeft toch ‘gewoon’ op GroenLinks gestemd? Waarom heeft die partij dan niet met een overweldigende meerderheid gewonnen? Juist, omdat mijn steekproef verre van representatief is.
Mijn bubbel is dus heel links en bestaat vooral uit academici, musici en kunstenaars. Opmerkelijk genoeg was het juist via twee projecten binnen die bubbel dat ik in contact kwam met mensen die een extreemrechts gedachtegoed aanhangen.

Extreme reacties

Op mijn eerste project, ‘Japan Fans’, kreeg ik van verschillende kanten extreemrechtse reacties. ‘Japan is alleen voor echte Japanners’ en ‘de Ainu moeten weg’, dat laatste is een gediscrimineerde minderheidsgroep in Japan. Maar ook reacties die Japanse mensen discrimineren. Daarnaast kreeg ik extreemrechtse reacties op mijn project over de Oud-Engelse koning Alfred, bijvoorbeeld expliciet over ‘Angelsaksisch bloed’ dat niet vermengd zou moeten worden met ander bloed.

Niet gehoord voelen

Ik mailde de schrijvers, ik was geschrokken van hun reacties, maar tegelijkertijd verrast door hun openheid. Ik merkte dat ze behoorlijk radicaal zijn in hun denkwijze en voorkeuren, waardoor het moeilijk is om tot elkaar te komen. Het viel me op dat deze mensen zich vaak niet gehoord en belachelijk gemaakt voelen. Ik realiseerde me dat ik dat ook jarenlang heb gedaan. Te extreme reactie? Klik – weg. Of: screenshotje, doorsturen, lachen om ‘die wappies’. Maar op die manier houden we natuurlijk deze situatie in stand en zal er geen dialoog kunnen ontstaan. Ik hoop dan ook dat we in de toekomst minder polariseren, beter naar elkaar luisteren en dat er daardoor meer begrip komt.”

Tekst Shivani Boer
Fotografie Vincent Boon