Moe van mezelf

Tekst: Stefan Popa
Beelden: iStock

Schrijver Stefan Popa lijkt alles prima op de rit te hebben: qua werk een topjaar, een fijn gezin, een sociaal leven. Maar van binnen loopt hij leeg. Wat doet hij te veel en wat te weinig?

Soms voel je het ineens: de batterij is leeg. En niet een beetje, maar écht leeg. Dat hebben we vast allemaal wel eens. Ik had dat alleen steeds vaker. Wekenlang zelfs. Meer zuchtochtenden dan sprankeldagen. Eigenlijk best gek, want ik ben een freelancer met veel vrijheid en doe wat ik leuk vind: schrijven. Ik besloot op onderzoek uit te gaan. Hoe raakt die batterij leeg? En vooral: hoe laad ik hem weer op?

Automatische piloot

Het begon in een week vol deadlines en chaos. Of beter gezegd: toen begon ik het op te merken. Ik deed alles op de automatische piloot. Mijn humeur verduisterde verder toen onze peuter van drie jaar besloot dat slapen optioneel was en dat een dag eigenlijk ook om vijf uur kon beginnen. Ik raffelde mijn werkdag af om op tijd te zijn voor een etentje. Vrienden van ver. Wijntje, hapje. En daar ging ik weer. Ze vroegen me hoe het ging. Ik hoorde het mezelf wéér zeggen: “Ik heb vorig jaar een recordjaar gedraaid”’. Ze feliciteerden me, maar ik voelde me leeg. Een beetje vies zelfs. Ik nam een slok rode wijn en keek naar de klok.

Leeg

Ik had vroeger een Game Boy, zo’n grijze baksteen, waar ik zoveel mee had gespeeld dat op een dag alleen het geluid nog werkte. Maar och, wat had ik er als kind nog een lol mee! Het scherm toonde slechts een paar zwarte, verspringende pixels. Ik was die spelcomputer geworden! Wanneer had ik voor het laatst echt gelachen? Iets slurpte alle energie weg. Het was te makkelijk om alleen naar de drukte van het leven te wijzen.

Ik belde Lisette, een vriendin die een overspannen periode achter de rug heeft en nu bewuster leeft. “Ik voel me leeg”, zei ik. Ze lachte: “Vind je het gek? Je moet veel te veel van jezelf.” Moet zij zeggen. En dat zei ik haar ook. “Ik plande ook alles vol”, antwoordde ze, “en vergat rust te nemen. Jaren achter elkaar. Toen voelde ik me opgebrand.” Dat raakte me meer dan ik wilde toegeven. Ik slikte. Ik herkende het direct: eindeloze to-dolijsten en de illusie dat ik pas goed bezig ben als alles is afgevinkt. Wat als ik eens wat minder ga moeten?

Eindeloos scrollen

Lisettes woorden bleven hangen. Ik pakte een notitieboekje en noteerde wat me de laatste tijd zo uitputte. Niet alleen de Grote Dingen, zoals werkdruk en slapeloze nachten, maar juist ook de kleine ergernissen: eindeloos scrollen op mijn telefoon, discussies over huishoudelijke taken, geen tijd voor mijn hobby’s, het knagende gevoel van ‘niet genoeg doen’. Het opschrijven luchtte al op. Het was niet één groot probleem, maar een mozaïek van kleine, onbewuste gewoontes die samen mijn energie leegzogen.

Vervolgens vroeg ik me af: waar krijg ik wél energie van? Dat was veel moeilijker. Ik dacht aan een avond zonder werkpraat, aan een wandeling door de natuur. Maar van alleen het idee moest ik al zuchten. Ik kende mezelf. Ik zou daar geen tijd voor maken.

‘Sporten. Hardlopen. Wandelen. Fietsen. Jij moet bewegen, sukkel!’

Kort en hard

Voor inspiratie belde ik mijn oude vriend Hilko. We zijn heel anders maar eerlijk tegen elkaar. De laatste jaren nog meer dan vroeger. ‘Wat helpt jou om op te laden?’ vroeg ik. Hij was kort en hard, zoals jeugdvrienden dat kunnen: ‘Sporten. Hardlopen. Wandelen. Fietsen. Jij moet bewegen, sukkel!’ Ik viel stil. Twijfelde over mijn antwoord. Hij was me voor: ‘En ja, ook jij hebt daar tijd voor. Iedereen heeft een uurtje per dag over. Jij al helemaal als freelancer!’

Lopen, lopen, lopen

De sukkel moest naar buiten. De volgende dag trok ik mijn jas aan en vertrok naar het natuurpark. Geen podcast, geen rock-‘n-roll in mijn oren, alleen een lange wandeling. Ik genoot van de wind, de merels die in de berm ritselden, het ruisen van de bomen. Na tien minuten merkte ik dat ik mijn handen tot vuisten had gebald. Het was erger dan ik dacht. Ik wapperde mijn vingers los. Dat was beter. Ik liep en liep en liep. Mijn schouders zakten. Mijn gedachten werden rustiger. Ik ging op een bankje zitten en keek uit over de heide. Uit mijn binnenzak pakte ik mijn notitieboek: ‘Stilte zorgt voor stilte.’ Dat is een eerste puzzelstukje, dacht ik.

Verbindingen

De gesprekken hielpen me meer dan ik dacht. Toch moest ik méér weten. Ik mag graag luisteren naar Dirk De Wachter, de Vlaamse psychiater en hoogleraar. In een recente podcast sprak De Wachter over geluk zoeken en vinden. Hebben we een verkeerd beeld van geluk? “De waarachtigheid van het leven is het ongelukkig-zijn niet te ontkennen. De essentie van het bestaan is de verbinding met de ander.” Had ik die verbinding uit het oog verloren? Hij diept zijn idee verder uit in de bestseller De kunst van het ongelukkig zijn. Ik had het ergens liggen, wist ik. Op zolder vond ik het boek terug. Ik las de achterflap zonder overdrijven zes keer hardop aan mezelf voor. ‘Streven naar het geluk als levensdoel is een vergissing. Streven naar zin en betekenis, daarentegen, is waar het leven om draait.’ Ik werkte mezelf leeg. En misschien zit opladen wel niet alleen in stilte, maar ook in de juiste verbindingen.

Streng zijn

Twijfelend begon ik mezelf vragen te stellen: ‘Wat heb ik nu nodig?’ Soms was het praktisch: minder schermtijd, voldoende slaap. Vaker ging het dieper: stoppen met streng zijn voor mezelf. Je batterij raakt niet alleen leeg door wat je doet, maar ook door wat je niet doet. Mijn notitieblok stond bijvoorbeeld al jaren vol ingevingen voor een roman. Geen tijd voor gemaakt.
Ik besloot om een week vrij te nemen. Geen werk, geen social media, niets moeten. De eerste dag begon op de bank met een roman van een ander en thee. Na elke pagina voelde ik me zowaar lichter worden. De zinnen zorgden voor inspiratie. Dit was wat ik nodig had. Ik belde mijn moeder, een stresskip pur sang. Ze luisterde naar me en zei: ‘Ik laat los waar ik geen invloed op heb. En eigenlijk heb ik nergens invloed op.’ Ik moest lachen. Mijn moeder bleek een Stoïcijn. Ze heeft natuurlijk volslagen gelijk. Loslaten is opladen. In gedachten omhelsde ik haar.

Fijn afvinken

Naast alle moetjes moest ik dus vooral ook doen wat ík wilde doen. Ondertussen viel me op dat sommige patronen hardnekkig zijn. Ik hing te veel eigenwaarde op aan mijn productie. Weer een opdracht af, joehoe! Een dag waarop ik niets afvinkte, voelde als falen. Maar wie bepaalt dat? Ikzelf.

Het voelt behoorlijk contra-intuïtief, maar ik moet het nietsen inplannen. Ik besloot voortaan elke maandagochtend vrij te houden. Een koffie in de stad. Een boek op schoot. Een ander helpen. Ik hackte de vervloekte maandagochtend en maakte er een standaard rustmoment van. En ik pakte ook de andere ochtenden aan; vroeger startte ik mijn dag meteen met scrollen. Nu ontgrendel ik eerst mezelf in de ochtend en mijn telefoon pas later als de werkdag begint.

Anders kiezen

Er is echt iets veranderd. Het begint bij erkennen dat je batterij leeg is, maar pas als je actie onderneemt: minder moeten, anders kiezen, verandert er echt iets. Het voelt nog te spannend om te zeggen dat ik er al ben, maar ik zorg beter voor mezelf. Ik weet beter wat me helpt om weer op te laden.

Soms verval ik opnieuw in energie slurpend gedrag. Maar het verschil is dat ik mezelf sneller tot de orde roep. Het draait om durven kiezen en loslaten. Soms is dat een wandeling, soms een goed gesprek. Dan kan ik weer ademhalen in plaats van zuchten. Ik doe minder, maar leef méér. Ik sprankel.