Tolerantie 2.0. Zijn we al zo ver?

 

Veel Nederlanders gaan prat op hun tolerantie. Toch moeten we nog wel een stap maken, zegt cultureel antropoloog Jantine van Lisdonk. Ze deed onderzoek naar de ervaringen van lesbische, homo en bi (LHB) jongvolwassenen.

Ons idee dat we zo tolerant zijn, maakt ons blind voor de ongelijkwaardigheid die er nog is,  ontdekte Jantine: “Het zit ons in de weg bij het maken van de laatste stap die nodig is.” De ongelijkwaardigheid is vaak subtiel, subtieler dan bijvoorbeeld in de VS. Dat is natuurlijk winst. Maar ook subtiele vormen van discriminatie hebben negatieve effecten op de mentale gezondheid, blijkt uit onderzoek.”

Jongeren bagatelliseren negatieve ervaringen

In opdracht van het Sociaal en Cultureel Planbureau deed Jantine kwantitatief onderzoek onder 1636 LHB- jongvolwassenen tussen zestien en vijfentwintig jaar. Van hen interviewde ze er achtendertig voor haar proefschrift. Ze vroeg hen onder andere naar hun coming out, acceptatie, gezondheid en gevoel van veiligheid. Opvallend vond ze dat jongeren hun negatieve ervaringen vaak bagatelliseren. Op de vraag ‘Wat voor negatieve reacties heb je gehad?’ gaven ze summiere antwoorden. Terwijl er wel uitgebreid gereageerd werd op de vraag ‘Waarin is jouw leven verschillend van dat van vrienden of vriendinnen die hetero zijn?’ Er werden heel veel verschillen genoemd, ook veel negatieve. Dat bagatelliseren kan Jantine verklaren. Uit het onderzoek blijkt namelijk dat in Nederland ‘normaal zijn’ heel belangrijk is. Jantine: “Als normaal zijn zo belangrijk is, dan wil je jezelf ook als normaal zien en zwak je negatieve reacties liever af die je krijgt op je seksuele oriëntatie. Sommige jongeren waren na het interview zelf verrast en ook geschrokken dat hun seksuele oriëntatie veel meer impact heeft op hun leven dan ze dachten.”

Uit het onderzoek blijkt dat in Nederland
‘normaal zijn’ heel belangrijk is

 

Suïcide LHB-jongeren hoog

Een van de belangrijkste uitkomsten van het onderzoek is dat het gemiddeld drie à vier jaar duurt voordat de jongeren iemand over hun seksuele oriëntatie vertellen. Ook blijkt het aantal suïcides onder deze jongeren hoog te zijn. Met die twee belangrijke uitkomsten zijn de beleidsmakers van het ministerie van OCW direct aan de slag gegaan. Er kwam meer aandacht en budget voor LHBT-jongeren. Zo werd de website iedereenisanders.nl gemaakt voor jongeren en ouders. Er kwam een verdiepend onderzoeksprogramma naar LHBT-jongeren en suïcide. “Het is belangrijk”, zegt Jantine, “dat we jongeren beter informeren. In de kerndoelen van het basis-, voortgezet en speciaal onderwijs is daarom opgenomen dat er aandacht moet zijn voor seksuele diversiteit.”

Onze normen veranderen

En wat kunnen we zelf doen om die laatste stap naar echte inclusie te zetten? Jantine: “Het begint met de bewustwording van heteroseksuele mensen dat heteroseksualiteit nog steeds als norm wordt gezien in plaats van seksuele diversiteit. Dat blijkt bijvoorbeeld uit een veel gestelde vraag aan meisjes, zoals: ‘Heb je al een vriendje?’ Of aan jongens: ‘Heb je al een vriendin?’” Zo’n vraag geeft jongeren met homo- of bi-gevoelens mee dat ze niet normaal zijn. Als we ons bewust worden van die uitsluitende normen, dan kunnen we ze veranderen. Het Black Lives Matter-debat helpt bij de bewustwording. “Als je ongelijkheid eenmaal gaat zien, dan kun je het herkennen op meer gebieden”, aldus Jantine.

 

 

 

De laatste stap

Het zijn de normen die de cultureel antropoloog verder wil onderzoeken: Wat houdt die norm van heteroseksualiteit zo in stand? Hoe kunnen we seksuele diversiteit vanzelfsprekend gaan vinden? Antwoorden op deze vragen geven handvatten om de laatste stap te zetten. De stap van acceptatie van seksuele minderheden naar gelijkwaardigheid van alle seksuele oriëntaties. De stap naar echte inclusie.

 

 

 

Dit is een interview uit VANDAAG magazine.
Wil je meer lezen over zingeving en levenskunst? 
Neem een abonnement op VANDAAG. Slechts € 12,50 voor 4 nummers! 

Tekst Kirsten Donders-Lindeboom 
Fotografie Elizabeth Wattimena