De magische kracht van verhalen

Stel, er is een hiernamaals en na je dood mag je één herinnering meenemen. Welke kies jij? Jacky van de Goor vroeg het aan honderden mensen en deed fascinerende ontdekkingen.

Als kind zat ze al met levensvragen en kon ze zich verwonderen over de grootsheid der dingen. “Zin, zingeving, zoeken. Dat is echt iets van mij”, vertelt Jacky van de Goor. Ze werd getriggerd door After Life, van de Japanse regisseur Hirokazu Koreeda. De film speelt zich af in een tussenstation van leven en dood waar overledenen kiezen welk moment uit hun leven ze willen meenemen naar het hiernamaals. “Ik werd meteen gegrepen door die vraag. Deze is namelijk zo puur. Het hoeft nergens aan te voldoen. Het hoeft niet mooi of groots te zijn, het mag alles wezen, als je het maar mee wilt nemen. Ik ben de vraag daarna meteen in mijn werk als organisatiecoach en leiderschapstrainer gaan toepassen.”  

Wijsheid verzamelen

Daar is durf voor nodig, want je raakt de persoonlijke levenssfeer van mensen. Het is bijna intiem. Ook Jacky moest over een drempel heen, maar uiteindelijk nam ze meer dan honderd verhalen op. Ze kwam tot de conclusie dat ze met al die verzamelde verhalen goud in handen had. “Er zat zoveel wijsheid in, daar moest ik wat mee”, zo verklaart ze haar promotie aan het Story Lab van de TU Twente en haar boek over betekenisvolle momenten.

Geluk en zin zijn twee verschillende dingen

“In het begin begreep ik niet goed waarom mensen bepaalde herinneringen kiezen”, zegt ze daarover. “Het is natuurlijk een gedachtenexperiment, maar stel dat het realiteit zou zijn? Dan wil je toch een gezellig of leuk moment mee de eeuwigheid in nemen? Later besefte ik dat dit de kracht van de vraag is. Het laat heel duidelijk zien dat geluk en zin twee heel verschillende dingen zijn en dat niet alleen gelukkige momenten zin geven. Als ik naar mooie momenten had gevraagd, waren er veel verhalen afgevallen.” Bijvoorbeeld dat van de man die koos voor het moment dat zijn dochtertje in zijn armen overleed. Hij beschrijft hoe hij voelde dat het leven uit zijn dochter vloeide. Door die fysieke beleving ervaart hij nu veel intenser wat leven is. Dat bewustzijn, die scherpte, was ondanks al het verdriet voor hem levensverrijkend.

Huis-tuin-en-keuken ervaringen

“Er wordt je een spiegel voorgehouden”, vindt Jacky. De verhalen gaan nooit over geld, nooit over spullen en maar hoogst zelden over werk. Behalve dan van de missiezuster die de eerste communie van een meervoudig gehandicapt kind als herinnering meeneemt. De waarde zit vaak in kleine, doodgewone momenten. Huis-tuin-en-keuken ervaringen. Poffertjes bakken voor kinderen, thuiskomen en een knuffel van je partner krijgen. Het zondagochtendontbijt met je gezin. “Ik vond dat ergens wel een geruststelling. Ik besef nu veel beter dat het niet gaat over de dingen waar we ons normaal gesproken druk over maken of waar we van wakker liggen.”

Tijd voor ontmoetingen

Het gaat over ontmoetingen. Dat is een andere conclusie die Jacky in haar onderzoek trekt. De verhalen gaan niet over de verteller an sich, maar altijd over de verteller in verbinding met iemand anders of met iets dat groter is dan jezelf, zoals de natuur. “Dat was voor mij persoonlijk een waardevol inzicht omdat ook ik van het hollen en presteren ben. Als ik weer eens in ‘het moeten’ schiet, kan ik nu veel beter terugschakelen naar het ont-moeten en het zien van de ander in de ontmoeting. Dat is iets waar we anno nu veel te weinig tijd voor nemen.”

Verhalen delen doet iets

Een betekenisvol moment delen doet iets met mensen. “Op een bijeenkomst waarin deelnemers betekenisvolle herinneringen deelden, waren ook twee vrouwen die een conflict met elkaar hadden. Na afloop liepen ze gearmd naar buiten. Hun conflict was niet weg, want het was niet ter sprake gekomen, maar het leek alsof ze door het delen een diepere laag bij elkaar raakten en op een ander niveau verbonden waren. Dat vind ik de magische kracht van verhalen. Ze maken universele waarden en thema’s zichtbaar. Het tilt mensen naar een ander niveau: hier gaat het leven over.”
“Ga eens na wat de kwaliteit van de ontmoetingen is die je vandaag had. Stel de vraag eens aan mensen in je omgeving en luister. Ik heb het aan mijn man gevraagd en aan mijn moeder. Het leidt tot heel veel verdieping.”

Jacky van de Goor studeerde industrieel ontwerpen (TU Delft). Sinds 1999 zet ze zich met haar bureau Legende in voor de groei en bloei van mensen en organisaties. Daarnaast is ze als docent en onderzoeker verbonden aan de Universiteit Twente en Tilburg University. In 2020 werd haar boek ‘Je leven in één herinnering’ gepubliceerd.