‘We mogen de natuur wel wat dankbaarder zijn’

Hij is misschien wel de bekendste boswachter van Nederland, maar aan plantennamen heeft hij een broertje dood. Waar het bij Tim om draait bij de natuur is om verwondering, beleving en gewoon lekker nat worden in de regen. “Wat boeit het hoe de dingen heten? Als je alleen maar bezig bent met de feitjes, vergeet je te genieten.”

Als iemand eruitziet als een boswachter, dan is het wel Tim Hogenbosch – beter bekend als ‘boswachter Tim’. Petje, houthakkersshirt, baard. Blozende wangen. Officieel is Tim Hogenbosch geen boswachter meer; zijn baan bij Staatsbosbeheer zegde hij in 2021 op. Het werd te veel een kantoorbaan, zegt hij, en je kunt hem niet ongelukkiger krijgen. Toch is hij nog steeds een van de bekendste boswachters van Nederland. Tijdens een wandeling door het heuvelachtige landschap bij Beek, wijst hij enthousiast op mooie bomen, op feeërieke plukjes mos, het uitzicht, en roept vaak “supervet” en “keigaaf”. Zijn enthousiasme is aanstekelijk. Niet voor niets is hij populair bij kinderen als de presentator van het KRO*NCRV-programma Beestenbrigade (waarmee hij een Televisier-ster won) en een vaste rubriek bij WakuWaku. Loop over het schoolplein en kinderen beginnen te roepen: “Boswachter Tim, boswachter Tim!” Waarom kinderen hem zo leuk vinden? Tim: “Wat helpt, is dat ik zelf een groot kind ben. Ik ben 1,97 en als ik in de plassen ga stampen, denken kinderen eerst: die gast spoort niet. Maar vervolgens doen ze me wel na.”

Tim Hogenbosch (38) is presentator bij KRO*NCRV. Van 2013 tot 2021 was hij boswachter publiek bij Staatsbosbeheer. Sinds 2020 is hij te zien bij het wekelijkse peuterprogramma Beestenbrigade! Ook heeft hij een vaste rubriek over de natuur bij de nieuwe afleveringen van Waku Waku. Gouden Griffel-winnaar Jan Paul Schutten baseerde het kinderboek Tim de kleine boswachter (Volt) op de avonturen van Tim Hogenbosch. Samen met zijn vrouw Janneke heeft hij drie kinderen: Roosje, Liselot en Kaj. 

Ultieme baan

Buiten zijn, is de rode draad in zijn leven. Ook voordat hij boswachter werd, zorgde Tim ervoor dat hij zo min mogelijk binnen was. Tijdens militaire dienst; bij de sportopleiding waar hij de minor Buitensporten deed; als medewerker bij een naschoolse opvang, waar hij met de kinderen altijd het bos in trok om op avontuur te gaan. Toen er in 2013 een vacature voorbijkwam van Staatsbosbeheer voor ‘boswachter outdoor’, was de keuze snel gemaakt. Hij mocht droppings organiseren, met scholen op pad, excursies ontwikkelen. Tegelijkertijd kreeg hij een interne opleiding bos- en natuurbeheer. “In het begin was het de ultieme baan. Alles kwam samen: mijn liefde voor buiten zijn en mijn liefde voor de natuur.”

‘Door alles maar in een hokje te willen stoppen, schep je juist afstand tussen jezelf den de natuur’

Tegelijkertijd is de dagelijkse praktijk van een boswachter minder rooskleurig dan het lijkt. “Na een tijdje werd het wel gewoon werk. Palen plaatsen voor de recreanten, mensen aanspreken die hun hond laten loslopen, en stiekem ook steeds meer bureauwerk.” Aan de andere kant werd zijn werk als tv-boswachter steeds leuker. In 2021 besloot hij zich helemaal te richten op wat hij het liefste doet: kinderen enthousiast maken voor het bos. Hij is nu fulltime televisiepresentator, maar zelf is hij de eerste om dat te relativeren. “Ik denk niet dat ik een hele grote televisiecarrière tegemoet ga. Ik doe gewoon iets wat ik leuk vind, en toevallig zijn daar camera’s bij.”

Kinderen dolenthousiast maken

Dat hij op deze manier een rol kan spelen in de natuurontwikkeling van kinderen, vindt hij fantastisch. Zijn wens: dat kinderen meer naar buiten gaan. En volgens hem heeft dat een iets andere aanpak nodig dan nu gangbaar is. Wat er dan misgaat volgens hem? De te grote focus op kennis. Tim: “Kinderen moeten al zoveel leren. Wat boeit het hoe alles heet? Ik vind dat saai en kinderen ook. Ik kan ze dolenthousiast maken over paddenstoelen, door ze te wijzen op de kleuren en de vormen. Of door bij de kleintjes op hun fantasie in te spelen en te vertellen over kabouters. Maar zodra ik ga vertellen: dit is een vliegenzwam, dit is een zo-en-zo-paddenstoel, dan zie ik de ogen glazig worden. Dan raak ik ze kwijt.” Door alles maar een naam te willen geven, in een hokje te willen stoppen, schep je juist afstand tussen jezelf en de natuur, denkt Tim. Precies wat we níét nodig hebben als we meer kinderen enthousiast willen maken voor het bos. Wat wel werkt? Inzien dat het in de eerste plaats gaat het om het ontdekken, het verwonderen, het avontuur. Tim: “Laat kinderen lekker vies worden, klim samen in een boom, ga mee in hun belevingswereld. Zorg eerst dat kinderen het leuk vinden om in het bos te zijn. Dát is de basis van natuuronderwijs.”

Urenlang struinen

Zelf was Tim nooit een grote studiebol. Hij groeide op in de groene omgeving van Nijmegen-Zuid als middelste van drie kinderen. Altijd waren hij en zijn broer en zus de hort op, hutten bouwen, ronddwalen. “Mijn ouders gaven ons heel veel vrijheid. Met een vriendje liep ik rustig twintig kilometer naar de Millingerwaard om daar urenlang te gaan struinen. Zonder geld, zonder mobiele telefoon – want die bestonden nog niet.” De eerste keer dat hij werd gegrepen door de natuurlijke wereld weet hij nog goed. “Ik was een jaar of tien en we zaten te klooien bij een beekje toen ik ineens een enorme vogel zag overvliegen, een aalscholver. Met mijn fotocamera nam ik wel twintig foto’s. Na het ontwikkelen bleek de vogel alleen nog maar klein zwart stipje te zijn. Ik zette er een grote, rode cirkel omheen.” Zijn vader – handelaar in antieke boeken – gaf hem een oud gidsje over vogels, wat het begin was van een ‘vogelmuseum’ in zijn kamer vol met veren, schedeltjes en foto’s. Al kwamen er ook soms vondsten uit de tweede wereldoorlog in terecht. Lachend: “We waren niet heel streng.”

Twitteren om mensen te betrekken

“Kijk dit uitzicht dan, dat is echt vet!” roept Tim uit. De mist boven de Elyseese velden bij Beek trekt op en gouden zonnestralen dwarrelen over de heuvels. “Even een fotootje maken, hoor.” De foto zal hij even later posten op Twitter. Waar kinderen Tim Hogenbosch vooral kennen van zijn tv-programma’s, kennen volwassenen Tim eerder van zijn actieve rol op sociale media. In 2018 werd hij ‘Twitteraar van het jaar’ vanwege zijn positieve bijdrage aan het medium. Ook het jaar erop werd hij genomineerd. Tim wil vooral laten zien hoe mooi de natuur is, zegt hij zelf. Zoveel mogelijk mensen betrekken bij de natuur, ziet hij als een noodzaak. Met lede ogen ziet hij aan dat het in de politiek vooral blijft bij eindeloos vergaderen en uitstellen. Naast het plaatsen van mooie foto’s mengt hij zich op Twitter ook regelmatig in discussies. Maar anders dan met kinderen het bos in trekken, is dit geen dankbare taak. Terwijl hij erover praat, over het moddergooien, de ‘domme reacties’, windt hij zich zichtbaar op. Klimaat, stikstof, de wolf, ontbossing; er zijn nogal wat vraagstukken die de gemoederen hoog laten oplopen, zeker op Twitter. Niet voor niets kondigde hij al twee keer publiekelijk aan te gaan stoppen met Twitter. “Ik probeer het positief te houden, maar dat is lastig. Daarom roep ik eens in de zoveel tijd dat ik wil stoppen. Toch trekt het me steeds terug, want het is wel een effectieve manier om veel mensen te bereiken.”

Arrogantie van mensen

Tim pretendeert niet te weten wat er precies moet gebeuren, maar dat we anders met de wereld om moeten gaan, is voor hem zonneklaar. Hij verbaast zich soms over de arrogantie van mensen. “We krijgen zo veel signalen dat het helemaal niet goed gaat met de natuur, en toch zijn mensen niet bereid in te zien dat ons systeem niet klopt. Hoe wij met de wereld omgaan, dat is gewoon niet houdbaar.” Mensen overschatten het belang van zichzelf en onderschatten het belang van de natuur, denkt hij. “Zonder zweverig te willen zijn, we hebben alles aan de natuur te danken. Schone lucht, schoon water, een gezonde bodem, we kunnen niet zonder. En daarbij: de natuur is basis van onze medicijnen, de blauwdruk van onze bouwwerken, de inspiratie voor vele uitvindingen. We zouden wel wat dankbaarder mogen zijn.”

‘De natuur is veel veerkrachtiger dan wijzelf’

Toch is hij hoopvol. De verandering komt misschien niet van de overheid, maar wel van gewone burgers. “Er zijn zoveel goede initiatieven. Het initiatief ‘Land van ons’ bijvoorbeeld, waarbij burgers landbouwgrond opkopen om natuur-inclusief te gaan boeren. En zo zijn er nog veel meer mensen die gewoon de mouwen opstropen en iets aanpakken.”

Kwetsbare wezens

En dan is er nog die veerkracht van de natuur, die Tim elke keer weer weet te verbazen. Tijdens het interview komen we aan bij een eeuwenoude kastanje. Een deel van de stam is weg, waardoor je kunt zien dat de boom helemaal hol is. Niet ongebruikelijk bij oude bomen, maar toch verwondert Tim zich er elke keer weer over hoe sterk bomen zijn. “Zelfs een aangestoken vuurtje binnen in de boom, heeft hem niet omver gekregen, fantastisch toch?” Als je het met de wilde natuur vergelijkt, zijn mensen eigenlijk maar kwetsbare wezens, realiseert hij zich elke keer weer. “Toen ik begon als boswachter, was het een snikhete zomer. De heide in ons gebied was helemaal verdroogd. ‘Geen paarse heide dit jaar’ werd er gezegd: het zou allemaal doodgaan. Ik ging mee met dat verhaal. De laatste week van augustus kwam er toch eindelijk regen. En die heide kleurde gewoon weer paars. Wel minder dan normaal, maar het jaar erop was de hele heide weer hersteld. We leggen onze eigen kwetsbaarheid vaak op aan de natuur, maar die natuur is veel veerkrachtiger dan wijzelf.”

Ga naar buiten!

Niet alleen voor kinderen, ook voor volwassen is Tims boodschap: ga naar buiten. Ook als het regent, ook als het waait. Misschien zelfs júíst dan. Zonnige dagen in de zomer zijn volgens Tim eigenlijk de saaiste dagen om de natuur in te gaan. Ga wandelen, hardlopen, rondje fietsen, in plassen stampen, wat dan ook. Tim: “Ik weet honderd procent zeker dat veel mensen er goed aan doen om vaker naar buiten te gaan, zeker in deze tijd waarin zoveel mensen last hebben van stress. De natuur is de plek waar je tot rust kan komen, waar je nieuwe energie opdoet. Maar doe dan ook die oortjes uit, laat je telefoon thuis en kijk om je heen. Er is altijd wel iets te ontdekken.”

Tekst Jocelyn de Kwant
Fotografie Janita Sassen